Eigen Weerbaarheid

Als hulpverlener heb je het niet makkelijk. Je hebt een taak om bij een cliënt een verandering in zijn gedrag door te voeren , de (vertrouwens)relatie met een client goed te houden terwijl de cliënt aan de andere kant de begeleiding en het probleem waarmee die geconfronteerd wordt vervelend en lastig vindt (met alle gevolgen voor de motivatie). Wat in ieder geval niet werkt is de client dwingen. Op korte termijn heeft het een effect richting gewenst gedrag, op de langere termijn niet omdat bijvoorbeeld de relatie verslechtert of de cliënt terugvalt in zijn oude gedrag. Gevolg is een traject van duwen en trekken door de hulpverlener (zelf ontevreden over de resultaten) en een cliënt die blijft zitten met zijn problemen. Een standaard aanpak voor begeleiding en hulpverlening bestaat niet. Ieder mens is anders en het beïnvloeden van gedrag vergt daardoor steeds weer een op maat gemaakte aanpak. Onderstaande punten zijn een opsomming van tips die professionals op Internet geven. Mocht het dus even niet lukken kijk dan of er iets tussen staat wat je mogelijk kan helpen.

Gereedschappen

Autonomie

Respecteer de autonomie van een client. Geef hem de ruimte om zelf invulling te geven aan de manier waarop hij de afspraken uitvoert. Aan jou als hulpverlener de taak hem op die gedachten te brengen en ruimte te laten om te kiezen. Beslis dus niet voor de client maar geef hem de ruimte om binnen de beperkte keuzemogelijkheden zelf keuzes te maken. Zie ook deze powerpoint.

Gesprekstechniek

Stel in de gesprekken open vragen en maak deze soms ook persoonlijk. Door dit laatste ontstaat een relatie, kom je los van de inhoud en vind je daar aangrijpingspunten om het gedrag te beïnvloeden. Om je een zetje te geven kun je deze vragenlijst gebruiken ter inspiratie.

Wees duidelijk

Niks zo vervelend als dat cliënt en jij andere verwachtingen hebben bij een afspraak. Door samen te vatten, bevestiging te vragen aan de cliënt creëer je duidelijkheid. Niet dat dat altijd het juiste effect heeft (anders waren er geen advocaten nodig :-) ) maar je kunt daar de volgende keer op terugkomen als je de afspraken doorneemt. Een gespreksverslag maken (en toesturen aan de cliënt) waarin de afspraken staan opgesomd kan hierbij helpen. Zowel jij als cliënt weten dan wat je hebt afgesproken en daar kun je dan de volgende keer mee beginnen (en oh ja en plak het even in HVS-dan houd je overzicht over de voorgang van je begeleiding).

Biedt perspectief

Niets zo fijn als dat je weet waar je naar toe gaat. Voor een cliënt is hulpverlening nieuw terwijl voor jou de hulpverlening door je ervaring gesneden koek is. Van tevoren afspraken maken welke stappen worden doorlopen (bijvoorbeeld in het Stappenplan) helpt inzicht geven aan de client, geeft hem een spoorboekje zodat hij weet wanneer een stap afgerond is en uiteindelijk wanneer de hulpverlening kan worden gestopt. Het stappenplan is overigens geen wet van Meden en Perzen. Er zullen situaties zijn waarbij een stap langer duurt dan je met de client hebt afgesproken. Over de vertraging en het gevolg kun je het dan met de cliënt hebben. Niet in verwijtende zin maar om een relatie te leggen tussen het gedrag van de cliënt en het gevolg.

Weerbaarheid

In het begin werd al gezegd dat een belangrijk voorwaarde voor succes het vertrouwen is tussen jou en cliënt. Daardoor voel je je misschien de zwakkere partij-je wilt immers de verstandhouding goed houden. Laat je dit gebeuren dan walst de cliënt uiteindelijk over je heen - je positie wordt steeds zwakker. Als oplossing hiervoor kun je bijvoorbeeld de client feedback geven. Als een client een afspraak is vergeten en jij de vorige afspraak voor een dichte deur stond geef dan aan wat dit bij bij jou voor gevoel gaf en vraag de client daarop te reageren. Verwijt de client niet zijn gedrag maar houd het bij jezelf. De cliënt leert daarvan en je kunt afspraken maken om herhaling te voorkomen. Stel verder ook grenzen. Als voor een derde keer de afspraken niet worden nagekomen wees dan duidelijk. Niet door te dreigen met bijvoorbeeld stoppen van de begeleiding of de cliënt aan zijn lot over te laten ("zoek het zelf maar uit") maar bijvoorbeeld de actie (tot verbetering/verandering) bij de cliënt neer te leggen, belemmeringen weg te nemen en/of kleinere stappen te nemen. Rijk hem de mogelijkheden aan maar laat hem zelf de oplossing bedenken. En als de cliënt echt niet wil schakel dan bijvoorbeeld de coordinator of collega hulpverlener in. Soms dwingen vreemde ogen. Voel dat niet als een mislukking voor jezelf maar als sterkte: je zet stappen en treedt doortastend op.

Flexibiliteit

Wees flexibel. Als één oplossing niet werkt probeer dan een ander te vinden en houd niet vast aan die ene weg. Kom je er niet uit zoek dan contact met een andere hulpverlener en bespreek samen de situatie. Misschien dat je samen tot alternatieve oplossingen komt.

Probleemeigenaar

Blijf zelf de adviseur/begeleider van de cliënt en neem zijn probleem niet over. De cliënt is de kapitein op zijn Problemenschip en jij bent de loods die hem adviseert. Soms moet je hier van afwijken en zelf actie ondernemen. Wees dan duidelijk dat dit een uitzondering is, je (samen) actie onderneemt om die belemmering weg te nemen, en verwacht dat de cliënt de volgende keer zelf actie onderneemt.

Relativeer

Dit is misschien wel het belangrijkste. Als iets niet lukt of voor de zoveelste keer een afspraak niet is nagekomen, bekijk dat dan van een andere kant. Misschien helpt dat juist om de volgende keer wel een oplossing te vinden als het niet lukt. Lach even, blaas even stoom af bij een andere hulpverlener of coördinator en bekijk de situatie no matter what vanaf de zonnig kant. Je doet ten slotte je best iemand te helpen en dat siert je en wordt sowieso gewaardeerd.